KOSTIUMY

KOSTIUM DO TAŃCÓW GÓRALI BESKIDU ŚLĄSKIEGO

 

Górale Śląscy to mieszkańcy małego terytorium położonego w Beskidzie Śląskim, które stanowi cześć zachodniego łuku Karpat. Ich odzienie to ubiór przystosowany do życia w trudnych warunkach przyrodniczych.

 

MĘSKI

Nakrycie głowy – kapelusz o kopulastej główce, przewiązany czerwonym sznureczkiem zakończonym frędzlem opadającym swobodnie z ronda. Tzw.: strzecha takiego kapelusza chroniła pasterzy od słońca. Kapelusze Górali śląskich były bardzo trwałe, nosiło się je niekiedy nawet i 50 lat. Najwyżej ceniono kapelusze przekazywane z pokolenia na pokolenia gdyż były nasiąknięte dymem, tłuszczem i żywicą czyniąc kapelusz nieprzemakalnym.

Koszula – płócienna o kroju poncho, wykończona haftem czerwono-niebiesko-białym, pod szyją ozdobnie zawiązana czerwoną wstążeczką. Miała proste, niewszywane w mankiet rękawy. Na piersiach wzorem tych oryginalnych znajduje się niewielkie rozcięcie.

Kamizelka (bruclik) – najczęściej szyto ją z czarnej tkaniny, tylko młodzi nosili brulicki czerwone. Kamizelka sięga do linii pasa. Jedyną ozdobą kamizelki są ozdobne guziki i dziurki oraz naszycia, które dziurki imitują. Przy każdym guziku dodatkowo znajduję się kolorowy, krótki pompon.

Gunia – odzienie wierzchnie o kroju poncho poprzecznego. Uszyta z grubego ciemnobrązowego sukna. Ozdobę stanowiły tzw. lemki czyli sznureczki. Kiedyś po ich różnej kolorystyce można było określić z jakiej wsi pochodzi mężczyzna.

Spodnie (portki, gacie) – z białego sukna. Ozdobione czerwonym warkoczykiem przy krańcach kieszeni.

Obuwie – kyrpce. Każdy mężczyzna w regionie Górali śląskich robił je sam z moczonej kilka dni w wodzie skóry. Kierpce mocuje się do nogi za pomocą natłoków czyli rzemiennych sznurów, które oplatają nogę w kostce.
Pas – podwójnie złożony, w regionie Górali śląskich wykonywany z wołowej skóry.

 

DAMSKI

Nakrycie głowy, uczesanie – Góralki Beskidu Śląskiego chodziły z odkrytą głową, włosy splatały w jeden warkocz przyozdabiając go kwiatami i wstążkami. Dziewczyny nie zakładały chustek nawet w sezonie zimowym. Podobnie i czeszą się harnamowskie tancerki.

Koszula (kabotek oraz ciasnocha) – kabotek był biały, wykonany z cienkiego płótna. Przody kabotka były puszczone wolno. Górna cześć kabotków i rękawy wszywane były w wąskie oszewki i były zdobione czerwonymi lub czarnymi haftami. Najczęściej spotykanymi haftami były wzory geometryczne. Ciasnocha natomiast była to bluzka używana głównie w roli bielizny, noszona pod kabotek. Obie koszule są noszone przez tancerki Zespołu Tańca Ludowego „Harnam”

Zapaski tylna (fortuch) i przednia (fartuszek) – – obie są mniej więcej tej samej długości. Fortuch jest obszerny, plisowany, natomiast fartuszek jest z przodu kostiumu, wykonany z lekkiego, ciemnego materiału ozdobionego drobnymi, białymi wzorami (w przypadku kostiumu harnamowskiego są to białe i jasnobłękitne kwiatki).

Obuwie – kyrpce identyczne z kyrpcami męskimi.

Biżuteria – tancerki ZTL „Harnam”, tak jak i Góralki Beskidu Śląskiego nie noszą biżuterii. Góralki ze Śląska nie nosiły jej ze względu zarówno na wygodę jak i wielość zdobień samego kabotka w okolicach szyi.

 

 
—
Powyższy opis powstał według opracowania: Ocalić od zapomnienia „Polskie Stroje Ludowe” Elżbiety Piskorz-Branekovej, Wyd. MUZA SA, Warszawa 2003.