HISTORIA
Początek
Zespół Tańca Ludowego „HARNAM” powstał w 1947 roku. Jego założycielką była Jadwiga Hryniewiecka znana tancerka i wybitnej klasy choreograf. Wychowanka Szkoły Tańca Scenicznego i Umuzykalnienia Tacjanny i Stefana Wysockich. Uczennica prekursorki niemieckiego ekspresjonizmu tanecznego Mary Wigman. Współpracowniczka Leona Schillera, Juliusza Osterwy, Mieczysława Limanowskiego, Bolesława Gorczyńskiego, Iwo Gala i Edmunda Wiercińskiego. Współtwórczyni sukcesów wileńskiej „Reduty”. Choreograf, baletmistrz i solistka warszawskiego Teatru Wielkiego. Pierwszy choreograf PZPiT „Mazowsze”. Jadwiga Hryniewiecka, na pewno nie sądziła, że baletowa wstawka do inscenizacji sztuki Haijermansa „Nadzieja”, a potem do „Matki” Gorkiego da początek Zespołowi Tańca Ludowego „HARNAM”.
Nieznane było „Mazowsze” i „Śląsk”, kiedy na terenie Państwowych Zakładów Przemysłu Bawełnianego nr 8 powstawał Zespół stawiający sobie za cel prezentowanie, propagowanie i upowszechnianie tańców i pieśni ludowych z terenu całej Polski.
Ogromną zasługą Jadwigi Hryniewieckiej i jej współpracowników, było zgromadzenie, wykształcenie i utrzymanie grupy młodych ludzi, którzy bez reszty oddali się trudnej sztuce tańca. Zarażeni wielkim entuzjazmem, poprzez taniec próbowali wyrazić swój stosunek do ludzi, do narodu i ojczyzny. Hryniewiecka komponowała ogromny repertuar z folkloru polskiego, natomiast nad stroną organizacyjną czuwali, uważnie dbając o podtrzymanie ciągłości, zachowanie tradycji i stylu Maria Szkudlarek, Andrzej Klinowski, Zofia Grzesik oraz Stanisław Kryński. Dzięki wielkim osobowościom tych ludzi, mała grupa amatorów stała się prawdziwą i żywą wspólnotą. Niezależną i otwartą dla wszystkich, którzy swój wolny czas chcieli poświęcić sztuce. Hryniewiecka komponuje przeszło 80 układów tanecznych, uwypuklając w nich tak ważne pierwiastki narodowe, folklorystyczne, historyczne, tworzy obrazy, których tematyką jest praca i technika. Wiele z tych dzieł nie ujrzy już światła sceny. „Legenda o Krakowie”, „Tańce słowiańskie”, bajka „O Kasi co gąski zgubiła”, „Symfonia maszyn” i „Etiuda rewolucyjna” pozostaną tylko w pamięci widzów. Hryniewiecka uczy tancerzy, stawiając przed nimi coraz trudniejsze zadania techniczne. Bardzo dba o ich indywidualność, bacznie zwracając uwagę na interpretację i naturalną ekspresję. Dzięki tej metodzie, uporowi i konsekwencji w działaniu wychowuje wielu wartościowych nauczycieli tańca. Daniela Nawrocka, Irena Kik, Władysław Lewandowski, Sławomir Mazurkiewicz, Maria Kryńska, Krzysztof Sitkowski najpierw długo terminują u „mistrzyni”, by z czasem pracować niezależnie.
Pierwsze podróże
Pierwszy zagraniczny występ Zespołu, złożonego z samych dziewcząt odbył się w Czechosłowacji już w 1949 roku. Koncertowano w 7 dużych miastach. Rok później „HARNAM” wystąpił w NRD, Austrii, Rumunii i w 1957 roku we Francji. Ten wyjazd miał dość szczególne znaczenie dla przyszłej historii. Zespół zaproszony został na Festiwal do Nicei. Nie było tam wysokich komisji i jurorów. Wyroki ferowała prasa, radio i telewizja. Od tego jak przyjęty będzie Zespół i jaka będzie ocena występów, zależało czy tancerze pojadą do Cannes na występy w Pałacu Filmowym. „HARNAM” pojechał, zabłysnął i zachwycił wszystkich. Przywiózł z tej podróży najcenniejsze trofeum „Palmę Lazurowego Wybrzeża”. Posypały się kolejne zaproszenia: Włochy, Belgia, ponownie Austria i Francja, następnie Chiny, Mongolia i w 1963 roku Wietnam. „HARNAM” był pierwszym polskim Zespołem, który koncertował w tak odległym i egzotycznym kraju z ogromnym powodzeniem. Występy były nagradzane gratulacjami przedstawicieli rządu, a członkowie Zespołu podejmowani byli przez legendarnego prezydenta Ho-Chi-Minha.
Dalszymi sukcesami były dwukrotne wyjazdy do USA i Kanady w roku 1969 i 1972, które ukoronowane zostały zdobyciem I miejsca w plebiscycie Polonii na najbardziej popularny zespół artystyczny. W roku 1974 „HARNAM” bierze udział w Tygodniu Kultury Polskiej w Algierii. Miejscowy rząd nadał taką rangę występom Zespołu, iż przyciągnęło to na przedstawienie cały korpus dyplomatyczny akredytowany w Algierze, a bilety na koncerty w Teatrze Narodowym sprzedawane były przez „koników”. Wszystkie te okoliczności zaowocowały ponownym zaproszeniem do Algierii i dwukrotnym tourneé po Tunezji. W 1974 roku Zespół bierze udział w Międzynarodowym Konkursie Tańca „Przyjaźń Narodów” w Kiszyniowie (Mołdawia), gromadzącym grupy ze wszystkich republik Związku Radzieckiego i całego świata. „HARNAM” odnosi tam największy sukces, stając się laureatem I nagrody, a profesor Hryniewiecka, jako jedyna otrzymała dyplom za wybitne osiągnięcia choreograficzne. Niezapomniany był jeden z 19 pobytów we Francji w 1980 roku. Na trasie liczącej 7,5 tys. km „HARNAM” wystąpił 31 razy w 27 miejscowościach, od Kanału La Manche, po Morze Śródziemne i Pireneje. Na welodromie w Saint Etienne koncert podziwiało 20.000 widzów. Niezapomniana była także Bruksela, ze wspaniałą salą Palais des Beaux Arts, w której „HARNAM” koncertował wspólnie z Baletem XX Wieku M.Bejarta. Po wielu latach w 1985 roku, kiedy ten słynny zespół prezentował się w VIII Łódzkich Spotkaniach Baletowych „harnamowcy” brali udział w wykonaniu sławnego i wspaniałego „Bolera” na scenie Teatru Wielkiego.
Następne wyjazdy to między innymi: Wielka Brytania, Korea Północna, Egipt, Syria, w której odbył się koncert dla żołnierzy UNDOF na Wzgórzach Golan, kilkakrotnie Francja, Włochy, Holandia, trzykrotnie Hiszpania, Portugalia, Chorwacja i Serbia, pięciokrotnie Turcja, Węgry, Szwecja. Nowe miasta, nowe sale i sceny. Ciągle zmieniająca się publiczność, niekończące się oklaski, wzruszenie, radość i łzy ze spotkania z polską sztuką. Okazuje się, że język tańca jest doskonale rozumiany na całym świecie, dzięki niemu narody likwidują bariery polityczne, a „HARNAM” zyskuje zasłużone miano ambasadora polskiej kultury.
Recenzje
Nie sposób przytoczyć wszystkich recenzji, jakie ukazały się w prasie krajowej i zagranicznej, będących świadectwem żywej sympatii i szczerego podziwu, którymi obdarzono „Harnamowców”. Pisano o talencie, staranności opracowań artystycznych, o wdzięku i urodzie. Wiele uwagi poświęcono stronie plastycznej, oryginalnym i absolutnie autentycznym kostiumom i ich niepowtarzalnej ekspozycji. Pisano i mówiono o profesjonalizmie, co w przypadku Zespołu, którego tancerze są pasjonatami tej dziedziny sztuki, jest komplementem najwyższej próby. Feliks Parnell określił to tak: „Pisanie recenzji przez zawodowca o amatorach byłoby co najmniej nietaktem. Ale, jeżeli mamy do czynienia z amatorami lepiej tańczącym i od niektórych zawodowców, to sprawa wyjątkowa. Harnamowcy mają w tańcu serce”.
Nagrody i odznaczenia
„HARNAM” jest laureatem światowych konkursów tańca w: Berlinie, Bukareszcie, Kiszyniowie, Nicei, Wenecji, Wiedniu oraz wielu innych prestiżowych festiwali folklorystycznych na całym świecie. Zespół zdobył wiele prestiżowych nagród i wyróżnień państwowych, wojewódzkich i miejskich. W 1997 roku został wyróżniony Nagrodą Miasta Łodzi, Medalem za Zasługi dla Województwa Łódzkiego, Dyplomem Ministra Kultury i Sztuki, a pedagodzy Zespołu pani Maria Kryńska i pan Krzysztof Sitkowski nagrodzeni zostali Orderami Uśmiechu. W maju 1999 roku Zespół „HARNAM” odniósł znaczący sukces, zdobył Nagrodę Główną – GRAND PRIX w VII Ogólnopolskim Przeglądzie Polskich Tańców Narodowych w Rzeszowie.
Filmografia
Wystąpił w kilkunastu polskich filmach fabularnych i dokumentalnych, brał wielokrotnie udział w programach telewizyjnych w Polsce i za granicą. Zespół był wykonawcą scen tanecznych w takich filmach „Przygoda na Mariensztacie”, „Żołnierz zwycięstwa”, „Niedaleko Warszawy”, „Popioły”, „Noc poślubna”, „Pan Wołodyjowski”, „Przygody Pana Michała”, „Jak rozpętałem II wojnę światową”, „150 na godzinę”, „Polonez”, „Rondo”, „Oj da dana”. Harnam został również doceniony i zaproszony do współpracy przy ostatnim filmie w reżyserii Jerzego Stuhra pt.: „Obywatel”, gdzie członkowie Zespołu Harnam wcielili się w rolę tancerzy Zespołu „Kujawiak”. Film miał swoją premierę jesienią 2014 roku.
Podsumowanie
W ciągu blisko 70 lat istnienia występy Zespołu obejrzało około 8 mln. widzów, podczas 3640 koncertów. „Harnamowcy” wystąpili na estradach prawie 100 miejscowości naszego kraju. W czasie 85 tournées artystycznych „HARNAM” odwiedził 32 kraje w Afryce, Ameryce Północnej, Azji i Europie. Jest laureatem światowych i międzynarodowych Konkursów Tańca w: Berlinie, Bukareszcie, Dijon, Kiszyniowie, Nicei, Wenecji i Wiedniu.
„HARNAM” jest najdłużej istniejącym Zespołem tego typu w Polsce. Proces edukacji przeszło w nim blisko 30.000 osób. Wiele z nich zostało profesjonalistami: tancerzami, aktorami, muzykami, choreografami i pedagogami.
„HARNAM” to polska tradycja w najlepszym wydaniu. Kiedy inni poddawali się modom, zmieniali swoje oblicze artystyczne, „HARNAM” pozostał wierny temu, co wykonuje najlepiej, pozostał w zgodzie z testamentem swojej założycielki.